 Etsen is een grafische techniek. De techniek is erg bewerkelijk maar je kunt er mooie resultaten mee bereiken. Voordat je etsen kunt maken moet eerst de etsplaat geprepareerd worden. Dat is nog een kunst op zich. |
 Om een etsplaat voor het etsen te prepareren heb je natuurlijk in de eerste plaats een etsplaat nodig. Dit kan een plaat zink of een plaat koper zijn. Koper is iets harder, en gaat langer mee, maar ook iets duurder. Ik werk hier met zink. Daarnaast heb je een vijl, schuurpapier in verschillende grofheden, metaalpoets en poetsdoek, etsgrond met een zachte platte kwast, afdek lak met een platte kwast, biotex en tenslotte nog een oude krant nodig. Het is nogal wat, maar de meeste dingen, op de etsgrond en afdek lak na, heeft iedereen wel in huis. |
 Platen zink kun je op maat knippen of zagen. De randen worden hier altijd ruw en scherp van. Dat kan bij het afdrukken je papier beschadigen, en bovendien kun je jezelf daar lelijk mee verwonden. Die randjes moeten daarom netjes facet gevijld worden. |
 Hier zie je een etsplaat die rond geknipt is, en vervolgens mooi glad gevijld. De rand is bovendien facet gevijld. Dat betekend dat de zijkant niet haaks op het vlak staat, maar onder ongeveer 45 graden. Er is geen scherpe hoek, maar deze loopt enigszins vloeiend. |
 Facet vijlen doe je door je vijl onder een hoek van ongeveer 45 graden te houden tijdens het vijlen. Beweeg de vijl gelijkmatig omhoog en omlaag. Het gaat het beste als je de plaat op een tafel legt en een klein beetje over de rand laat steken. Je kunt dan met een hand de plaat vasthouden en met de andere hand vijlen. Zorg wel op dat je de kleine metaaldeeltjes die vrijkomen niet in je oog krijgt. |
 Links zie je een plaat die nog niet gevijld is, en rechts een plaat die al wel netjes gevijld is. Behalve dat je de randen netjes facet vijlt, is het ook de bedoeling dat je de hoeken iets rond afvijlt. Als de hoek te scherp is kan deze bij het afdrukken door het papier heen gaan, en dat zou jammer zijn. Probeer alle hoeken even rond te maken. |
 Nadat de plaat op maat gemaakt en facet geschuurd is, moet deze nog gepolijst worden. Hoe langer en nauwkeuriger je polijst, hoe witter het wit wordt. Er zal altijd wat inkt in kleine nauwelijks zichtbare krasjes blijven zitten. Dat is niet erg, sommige kunstenaars kiezen er zelfs voor om de plaat niet zo precies te polijsten. Ik heb er hier voor gekozen om met 3 verschillende korrels te polijsten. Hier begin ik met de grofste korrel, 400-600. Of je de zijkant, de rand dus, van je plaat mee schuurt en polijst moet je zelf weten. Sommige kunstenaars vinden dat mooier, andere vinden de zwarte omlijning die automatisch bij het afdrukken ontstaat als je de rand niet polijst, erg mooi. |
 Als ik het oppervlak niet meer mooier en gladder kan krijgen met korrel 400-600, stap ik over op iets fijner schuurpapier. Weer ga ik de hele plaat schuren. Ik werk steeds in 1 richting. Als ik die richting heb gehad, draai ik de plaat 90 graden en werk ik vervolgens in die richting. Natuurlijk kun je ook 45 graden draaien, of in rondjes draaien. Elke werkwijze zal voor net een iets ander effect zorgen in je uiteindelijke afdruk. Hier moet je gewoon een beetje mee experimenteren. Hoewel het schuurpapier het beste natgemaakt kan worden voor het schuren, en ook tijdens het schuren af en toe bevochtigd kan worden, kun je ook droog schuren. Dit scheelt in ieder geval wat rommel. |
 Tenslotte schuur ik de hele plaat nog voor een derde keer, met een nog fijnere korrel. Ik heb hier gekozen voor korrel 1500. Veel fijner kon ik overigens ook niet krijgen. Dat is er wel, maar daar moet je echt naar op zoek. Je ziet dat ik onder de plaat een oude krant heb liggen, en dat die helemaal vies wordt. Houd er dus rekening mee dat de ondergrond en je handen echt behoorlijk smerig worden tijdens dit klusje. |
 Als ik tevreden ben over het schuren met de fijnste korrel, ga ik de plaat echt polijsten met metaalpolijst middel. Ik gebruik hier Brasso voor en een oude katoenen doek. Hemden en pyama''s zijn hier ideaal voor. Doe wat Brasso op de doek en blijf wrijven tot de plaat eerst zwart en vervolgens glimmend schoon is geworden. De laaste restjes Brasso kun je met een schoon stuk van je poetsdoek afvegen. |
 Nadat je klaar bent met polijsten glimt je etsplaat echt als een spiegel. Het is nu belangrijk dat je óf de plaat meteen bewerkt met etsgrond en afdek lak óf deze goed inpakt in een niet krassend materiaal. Anders zou al het werk voor niets zijn geweest. Ga je de plaat niet meteen met etsgrond en afdek lak bewerken, spoel hem dan voorzichtig af, en vouw hem voorzichtig een een katoenen doek of een zachte vaatdoek. |
 Wil je de etsplaat helemaal klaar maken voor gebruik, dan moet deze eerst vetvrij gemaakt worden. Eerst maak je de plaat goed nat onder de kraan, en vervolgens strooi je er wat Biotex op. Met een schone vinger veeg je de Biotex goed over de plaat om zo al het vet te verwijderen. Herhaal dit desnoods een paar keer. Als er vet op je plaat achterblijft, zal de etsgrond niet goed hechten, en loslaten tijdens het etsen. Al je werk is dan voor niets geweest. |
 Je kunt zien of de plaat vetvrij is, door hem af te spoelen met water. Het water mag niet meer parelen of samentrekken op de plaat, maar moet er netjes gelijkmatig aflopen. Parelt het water nog, of zie je vlekken, maak de plaat dan nogmaals schoon, tot je tevreden bent. Laat de plaat dan goed drogen. |
 Omdat je op je vingers van nature vet hebt, mag je de bovenkant van de plaat niet meer aanraken. Leg de plaat dus voorzichtig op je hand, en ondersteun hem alleen. Ook de randjes moet je niet meer vastpakken. Je kunt tijdens het aanbrengen van de etsgrond de plaat of in je hand houden zoals op de foto hiernaast, of op een ondergrond leggen. De ondergrond zal waarschijnlijk wel vies worden, houd daar rekening mee. |
 Er zijn verschillende merken etgrond. Sommige etsgronden moet je handwarm maken voor het aanbrengen. Dat betekent dat je een regelbare verwarmingsplaat moet hebben, en die heeft niet iedereen. Ik gebruik zelf etsgrond van Carbonnel. Deze kun je gewoon koud opbrengen met een zachte platte kwast. |
 Je hoeft echt maar een heel dun laagje op te brengen, en zo snel en gelijkmatig mogelijk. Druk niet te hard met de kwast, gewoon heel rustig en gelijkmatig met een in etsgrond gedoopte kwast over je plaat gaan. Laat de plaat rustig drogen. Hoewel je plaat nu beschermd is, kan deze laag niet heel veel hebben. Houd daar dus rekening mee. Elke kras die in de etsgrond komt zal bij het etsen een kras opleveren. |
 ls de etsgrond goed droog is kun je de plaat voorzichtig omdraaien en op de achtergrond afdek lak aanbrengen. Deze afdek lak zorgt ervoor dat je hele plaat niet aangetast wordt tijdens het etsen. Ik gebruik ook een afdeklak van Carbonnel. De afdek lak kun je net als de etsgrond koud en met een platte kwast opbrengen. Het beste kun je de kwasten voor de etsgrond en afdeklak niet door elkaar heen gebruiken. Voor de etsgrond kun je beter een iets duurdere en zachtere platte kwast kopen. De kwast voor de afdek lak mag best wat goedkoper zijn. |
 De afdek lak is wat zwarter dan de etsgrond. Hij dekt ook iets beter en glimt meer. Haal ze niet door elkaar, omdat de lak harder is kun je hier moeilijk je tekening in krassen. Zorg er bij het aanbrengen van de afdek lak voor dat deze niet op de voorkant terecht komt. In plaats van afdek lak kun je ook een paar lagen afdek tape of crepe tape op de achterkant aanbrengen. Dit is wat goedkoper maar ik vind de lak wel plezierig werken.Als de afdek lak ook droog is, is je plaat klaar voor gebruik. Je kunt je tekening nu voorzichtig en de etsgrond krassen. Vervolgens kun je de plaat etsen, schoonmaken en tenslotte vele keren afdrukken. |