Pagina 4 van 4
| Tekeningen uit periode 3, de zichtbare werkelijkheid
Deze periode loopt van 9 tot 15 jaar. Binnen deze periode kan nog onderscheid gemaakt worden tussen het begin van het realisme en het pseudo-naturalistische stadium. Het begin van het realisme: |
 Er is in deze tekening duidelijk sprake van oog voor detail. Ruimte uitbeelding is ontstaat door het gebruik van meerdere grondlijnen. Er is sprake van overlapping en afsnijding. Bij de rails is sprake van omklapping of Egyptisch getekend beeld. De jongen wil kennelijk persé duidelijk maken dat het hier om rails gaat. De weg is overigens wel door 1 enkele lijn weergegeven. De zwanen zijn nog erg schematisch. Bij het tekenen van de machinist is gebruik gemaakt van transparantie. |
 Er is een poging gedaan om een natuurgetrouwe uitbeelding van het lichaam te geven. Er zijn veel details te zien zoals vingers en een duim, een uitgewerkt ook. De tekening is vlak en zonder poging tot ruimte uitbeelding. |
 In deze tekening is een denkbeeldige grondlijn met horizon zichtbaar. Er is geprobeerd om de hond zo natuurlijk mogelijk weer te geven. Een ook de kat is duidelijk als kat herkenbaar. De vogel en het eekhoorntje zijn echter weer veel eenvoudiger weergegeven. Het lijkt er op of de jongen de hond en de kat van een voorbeeld heeft nagetekend. De vogels in de lucht zijn weer erg schematisch getekend. Het kleurgebruik is cerebraal. |
 Deze jongen doet een redelijke poging om het uitzicht door het kelderraam realistisch weer te geven. Er zit duidelijk beweging in de benen. Er wordt nog wel gebruik gemaakt van wat schema''s en het kleurgebruik is cerebraal. Er zijn duidelijke afsnijdingen zichtbaar en er is sprake van overlapping. Er zijn meerdere grondlijnen. |
| Het pseudo-naturalistische stadium: |
 Het meisje in deze foto maakt gebruik van afsnijding en overlapping. Er zijn meerdere denkbeeldige grondlijnen en er is een horizon, de bergen. Bovendien maakt dit meisje gebruik van steeds kleiner wordende schema''s om perspectief te suggereren. Het poppetje is nog enigszins schematisch, net als de bergen. Het kleurgebruik is gevarieerd en er is duidelijk geprobeerd om de kleuren zo natuurgetrouw weer te geven. Er zitten ook duidelijk schaduwkanten aan de wigwams. In het gras zijn meerdere tinten te zien. Er zijn ook eerste aanzetten tot het tekenen van schaduw in de binnenkant van de wigwams. |
 |
 |
 |
| Drie uitwerkingen van dezelfde opdracht. Teken een gevangene in zijn cel. Alledrie de meisjes zijn 12 jaar. De maakster van de eerste tekening heeft het perspectief handig weten te omzeilen. De kunstenares van de tweede tekening heeft ondanks haar tekenvaardigheid de uitleg over perspectief niet begrepen. Ze heeft er wel een hoop humor in verwerkt. Haar klasgenote daarentegen heeft het wel goed begrepen. In alle drie de tekeningen is goed te zien dat er gepoogd is de realiteit zo goed mogelijk weer te geven. Er is sprake van overlapping. De voorwerpen zijn niet meer zo star weergegeven, let bijvoorbeeld op de dekens op het bed. Er is erg veel oog voor detail geweest. Soms is er zelfs sprake van een overvloed aan informatie. |
 Deze dertien jarige jongen kan de beer al aardig realistisch in allerlei posities ten opzichte van de doos weergeven. De beer zelf blijft echter erg plat. De lichte en donkere grijstonen zijn nog niet realistisch gebruikt voor het weergeven van schaduw en lichtval. Er is duidelijk een relatie tussen de beer en de doos. |
  Hoewel de opdracht hetzelfde is, is de uitvoering heel anders. Beide jongens waren 13 jaar toen ze deze in parallel perspectief weergegeven huizen tekenden. De jongen links heeft de tekening aangevuld met schema''s van bomen. Hij heeft diverse vlakvullingen gebruikt om wegen, straten en weilanden aan te geven. De jongen rechts heeft het gewaagd om meerdere huizenrijen te tekenen . De huizen worden naar achteren toe steeds iets kleiner, wat het ruimte gevoel verhoogd. De huizen zelf zijn nog wel duidelijk een schema. |
 Hoewel je in deze tekening nog wel wat schema''s kunt herkennen, bijvoorbeeld de ogen en de mond, is toch duidelijk te zien dat hier een realistische weergave wordt nagestreefd. Er wordt plasticiteit gesuggereerd door lichte toonverschillen, bijvoorbeeld onder de ogen, rondom de neus en in de hals. Door de lijnen doet het geheel nog wel wat plat aan. Ook de verwerking van het haar is nog niet heel plastisch. |
| Tenslotte, volkomen zelfstandigheid
De periode van volkomen zelfstandigheid, is de periode na de pubertijd. Je kunt nu eigenlijk niet meer echt tekenen van kindertekeningen. |
  Deze tekeningen zijn gemaakt door een jongeman van 18 jaar. Je kunt wel duidelijk zien dat de maker affiniteit met tekenen heeft. |
Bronvermelding Voor dit overzicht is gebruik gemaakt van: |